Ceza yargılamasında uzlaştırma, tarafların kendi iradeleriyle uyuşmazlığı çözmelerine olanak tanıyan önemli bir kurumdur. Ancak her suç türü uzlaştırmaya tabi değildir. Uzlaştırma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. maddesi uyarınca yalnızca belirli nitelikteki suçlarda uygulanabilir.
Uzlaştırmaya Tabi Suçlar Nelerdir?
Uzlaştırma süreci, esasen şikâyete bağlı suçlar için düzenlenmiştir. Bu kapsamda, tarafların kendi aralarında anlaşabilecekleri, toplumsal barışı gözeten suçlar uzlaşmaya konu olabilir.
CMK 253’e göre uzlaştırmaya tabi başlıca suçlar şunlardır:
-
Kasten yaralama (basit tıbbi müdahale ile giderilebilen haller)
-
Taksirle yaralama
-
Hakaret
-
Tehdit (basit nitelikli)
-
Mala zarar verme
-
Konut dokunulmazlığının ihlali
-
Güveni kötüye kullanma
-
Basit dolandırıcılık
-
Hırsızlık (basit nitelikli ve şikayete tabi haller)
-
Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma
-
Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak kaydedilmesi veya ifşası (bazı halleri)
Bu suçlar, tarafların zarar telafisi veya özür gibi yollarla uzlaşmasına elverişli suçlardır.
Uzlaştırmaya Tabi Olmayan Suçlar
Bazı suçlar, kamu düzeni ve toplum güvenliği açısından daha ağır nitelikte olduğu için uzlaştırma kapsamı dışındadır.
CMK 253/3’e göre;
-
Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar,
-
Kadına ve çocuğa karşı şiddet içeren suçlar,
-
Terör suçları,
-
Örgütlü suçlar,
-
Kasten öldürme ve ağır yaralama suçları
uzlaştırma kapsamında değerlendirilemez.
Cumhuriyet Savcısının Rolü
Bir suçun uzlaştırmaya tabi olup olmadığına Cumhuriyet Savcısı karar verir. Dosya incelendikten sonra savcı, suçun uzlaştırma kapsamında olup olmadığını değerlendirir ve uygunsa uzlaştırmacı görevlendirir.
Uzlaştırmanın Amacı
Uzlaştırmanın temel amacı, taraflar arasında barışı ve toplumsal dengeyi yeniden kurmak, yargı sistemindeki iş yükünü azaltmak ve mağdurun zararının hızlı bir biçimde giderilmesini sağlamaktır.
Bu nedenle uzlaştırma, sadece belirli suçlar için geçerli kılınmıştır. Daha ağır ve kamu düzenini ilgilendiren suçlarda ise toplum yararı gereği uzlaşma kabul edilmemektedir.
Sonuç
Uzlaştırma, yalnızca CMK 253. madde kapsamındaki şikâyete bağlı suçlarda mümkündür. Hangi suçların uzlaştırmaya tabi olduğu kanunda açıkça belirtilmiş olup, cinsel, terör veya ağır şiddet içeren suçlarda uzlaşma söz konusu olamaz.
Dolayısıyla, bir dosyanın uzlaştırmaya elverişli olup olmadığı her zaman Cumhuriyet Savcısı tarafından dosya içeriği dikkate alınarak belirlenir.
Uzlaştırmacı Temel Eğitimi için tıklayınız.
Uzlaştırmacı Yenileme Eğitimi için tıklayınız.