Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) kapsamında uzlaştırma, tarafların karşılıklı rızasıyla ceza yargılaması dışında anlaşmalarına imkân tanıyan bir alternatif çözüm yöntemidir. Ancak birden fazla failin bulunduğu dosyalarda, uzlaştırma sürecinin işleyişi daha dikkatli yürütülmesi gereken özel bir prosedüre tabidir.
CMK’da Uzlaştırma ve Fail Kavramı
CMK’nın 253. maddesi uzlaştırmaya ilişkin temel hükümleri düzenler. Bu maddeye göre, uzlaştırma süreci taraflar arasında suçtan doğan uyuşmazlığın çözümüne yöneliktir.
Birden fazla failin bulunduğu suçlarda, her failin sorumluluğu ayrı ayrı değerlendirilir. Bu nedenle uzlaştırma, tüm faillerin kabulüne bağlı olarak farklı şekilde sonuçlanabilir.
Birden Fazla Fail Olması Halinde Uzlaştırma Nasıl Yürütülür?
Eğer birden fazla fail varsa ve suç birden fazla kişi tarafından birlikte işlendiği iddia ediliyorsa, uzlaştırma süreci şu şekilde işler:
-
Tüm failler uzlaşma teklifinden haberdar edilir.
Uzlaştırmacı, her bir failin uzlaşma teklifini ayrı ayrı değerlendirmesini sağlar.
-
Uzlaşma bireysel iradeye bağlıdır.
Faillerden biri uzlaşmayı kabul etmezse, bu durum sadece o fail açısından uzlaşmanın gerçekleşmemesi anlamına gelir. Diğer fail(ler)in uzlaşmayı kabul etmesi halinde süreç onlar bakımından devam eder.
-
Kısmi uzlaşma mümkündür.
Mağdur, bir fail ile uzlaşabilir; diğer fail(ler) hakkında ise yargılama devam eder.
CMK 253/20 hükmü uyarınca, “Uzlaştırma, yalnızca uzlaşmayı kabul eden kişiler yönünden sonuç doğurur.”
-
Uzlaştırmacının raporu buna göre düzenlenir.
Uzlaştırmacı, uzlaşan ve uzlaşmayan tarafları ayrı ayrı belirtmek suretiyle rapor hazırlar ve Cumhuriyet Savcılığı’na sunar.
Mağdur Birden Fazlaysa Ne Olur?
Birden fazla mağdurun yer aldığı durumlarda, her mağdurun da uzlaşma teklifine bireysel olarak yanıt verme hakkı vardır.
-
Mağdurlardan biri uzlaşmayı kabul eder, diğeri etmezse, süreç sadece uzlaşmayı kabul eden mağdur yönünden geçerli olur.
-
Bu durumda fail, uzlaşmayan mağdura karşı yargılanmaya devam eder.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Uzlaştırmacı, her fail ve mağdurla ayrı ayrı iletişim kurmak zorundadır.
-
Tek bir görüşme ile tüm tarafların iradesi belirlenemez; her biri için bağımsız rıza beyanı alınmalıdır.
-
Uzlaşmanın kapsamı açıkça belirtilmeli, kimle uzlaşıldığı net şekilde yazılmalıdır.
Sonuç
Birden fazla failin bulunduğu dosyalarda uzlaştırma süreci, her failin ve mağdurun bireysel iradesine bağlı olarak yürütülür.
Bazı faillerin uzlaşmayı kabul etmesi, diğerlerinin etmemesi sürecin tamamını geçersiz kılmaz; uzlaşma yalnızca kabul edenler yönünden sonuç doğurur.
Bu nedenle uzlaştırmacıların, çok taraflı dosyalarda süreci dikkatle yönetmesi, taraf rızalarını ayrı ayrı alması ve raporlamada açık ifadeler kullanması büyük önem taşır.
Uzlaştırmacı Temel Eğitimi için tıklayınız.
Uzlaştırmacı Yenileme Eğitimi için tıklayınız.