Atık üretimi, insan varlığının bir parçasıdır. Atık, üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkar. İnsan ve çevre sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir. Atık yönetimi, evsel atık, tıbbi atık, tehlikeli ve tehlikesiz atıkların; minimizasyonu, kaynağından ayrı toplanması, ara depolanması, gerekli olduğu durumda atıklar için aktarma merkezleri oluşturulması, atıkların taşınması, geri kazanımı gibi adımlardan oluşmaktadır.
Hızlı ekonomik büyüme, şehirleşme, nüfus artışı ve refah seviyesinin yükselmesi, atık türleri ve miktarındaki artış, her bir atık türü için ayrı yönetim sistemi kurmak yerine tüm atıkları içine alan entegre bir yaklaşımın gerekliliğini ortaya çıkartmıştır.
Sıfır atık kavramı, atıkların üretilme aşamasından başlayarak, kullanım süreçlerinde azaltılması, yeniden kullanılması, geri dönüştürülmesi veya enerjiye dönüştürülmesi gibi yöntemlerle, atıkların oluşumunun ve çevreye olan etkisinin en aza indirilmesini hedefler. Bu yaklaşım, atık yönetimi süreçlerinde kaynakların daha verimli kullanılmasını ve çevresel etkilerin azaltılmasını amaçlar. Sıfır atık, kaynaktan bertarafa kadar atık yönetimi bütüncül olarak sağlayan bir felsefedir. Bu felsefe, israfın önlenmesini ve azaltılmasını, daha sürdürülebilir ürünler tercih edilmesini, kaynakların verimli kullanımının sağlanması, atığın oluşması durumunda kaynağında ayrı toplanarak geri kazanımının sağlanmasını, doğayı korumayı kapsayan hedefi ifade etmektedir.
Sıfır atık hedefine ulaşabilmek için bireylerin ve kuruluşların bir dizi adımı takip etmesi gerekmektedir. Bu adımlar:
Farkındalık oluşturmak; atıkların çevreye olan etkileri hakkında bilgi edinmek ve bu konuda toplumu bilinçlendirmek adına eğitimler düzenlemek bu felsefeyi anlamak ve farkındalık yaratmak için önemlidir.
Azaltmak; alışverişlerde, ambalajsız ürünler tercih etmek, tek kullanımlık ürünlerden kaçınmak gibi adımlar atık miktarını azaltmada etkili olmaktadır.
Yeniden kulanım; atıkların yeniden kullanılabilir olanlarını tespit etmek ve bunları tekrar kullanmak, alışveriş poşetlerini, pet şişeleri tekrar kullanmak gibi pratikler uygulanabilir.
Geri dönüşüm; geri dönüşüm tesislerine atıkları ayırmak ve geri dönüşüme uygun malzemeleri göndermek, kaynakların daha verimli kullanılmasına katkı sağlar.
Enerjiye dönüştürme; biyolojik atıkların kompostlaması veya biyogaz üretimi gibi yöntemlerle atıkların enerjiye dönüştürülmesi mümkün olabilmektedir.
Yasal ve kurumsal destek; sıfır atık politikalarının ve uygulamalarının devletlerin, yerel yöntemlerin ve işletmelerin sıfır atık hedeflerine yönelik politika ve programlarla destek vermeleri önemlidir.
Bu adımların uygulanmasıyla, bireyler ve kuruluşlar sıfır atık hedefine katkı sağlayabilmektedir ve gereksiz israf önlemesi ile çevreye olan olumlu etkilerini artırabilirler.