Bilirkişinin Ne Tür Yetkileri Vardır?
Bilirkişinin temelde dört adet yetkisi bulunmaktadır. Bunlar;
- Ücret ve giderlerin ödenmesini talep yetkisi,
- Çekinme yetkisi,
- Bilgi alma yetkisi,
- İnceleme konusunu teşkil eden nesne yahut kişi üzerinde bazı tasarruflarda bulunabilme yetkisidir
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 283’üncü maddesi uyarınca bilirkişiye, sarf etmiş olduğu emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri ödenir.
Bilirkişiler, tanıklıktan çekinme sebeplerine veya mahkemece kabul edilebilecek diğer bir sebebe dayanarak bilirkişilik görevini ifadan kaçınabilir. Söz konusu bu çekinme yetkisi bilirkişinin tarafsız olarak görevini ifa etmesini güvence altına almayı amaçlamaktadır. Tanıklıktan çekinme sebepleri HMK m. 247 ila 250’nci maddeler arasında üç grup altında düzenlenmiştir:
- Kişisel nedenlerle çekinme,
- Sır nedeniyle çekinme,
- Menfaat ihlali tehlikesi nedeniyle çekinme.
Bilirkişi açısından bu maddelerde yer alan sebeplerden birisi bulunmasa bile, bilirkişinin tarafsızlığını etkileyebilecek başkaca bir sebep mahkemece kabul edilirse, bilirkişi, görevi ifadan çekinebilecektir.
Bilirkişinin görevini sağlıklı olarak yürütebilmesi için olmazsa olmaz bir diğer yetkisi de bilgi alma yetkisidir. Bilirkişinin özel veya teknik bilgisini aktarması, buna dayalı olarak bir çıkarımda bulunması yahut bir vakıayı tespit edebilmesi için, öncelikle somut olayın koşullarına vakıf olması gerekir.
Bilirkişinin Ne Tür Yükümlülükleri Vardır?
Hâkimin ihtiyaç duyduğu özel veya teknik bilgiyi ona sağlayarak hâkime yardımcı olan bilirkişinin aşağıdaki yükümlülükleri bulunmaktadır:
1. Bazı hallerde bilirkişilik görevini kabul yükümlülüğü,
2. Davete icabet etme yükümlülüğü,
3. Yemin etme yükümlülüğü,
4. Haber verme yükümlülüğü,
5. Gerçeği beyan yükümlülüğü,
6. Tarafsız davranma yükümlülüğü,
7.Görevini sadakatle ve özenle yerine getirme yükümlülüğü,
8. Görevini bizzat yerine getirme yükümlülüğü,
9. Sır saklama yükümlülüğü,
10. Bazı hallerde tarafları beklemeden kendi kendisini reddetme yükümlülüğü,
11. Kurul olarak görevlendirildikleri hâllerde istişare ve müzakerelerde bulunma yükümlülüğü,
12. Kendisini atayan mahkemeyle ilişki içerisinde olma yükümlülüğü,
13. Bilgisine başvurulan konuda süresi içerisinde oy ve görüşünü bildirme yükümlülüğü
Bilirkişinin Uyması Gereken Etik İlkeler Nelerdir?
Sicile ve listeye kaydolan bilirkişiler ile liste dışından görevlendirilen bilirkişiler, bu Yönetmeliğin 7 ila 14 üncü maddelerindeki ilkelere ve bilirkişilik göreviyle bağdaştığı .l. üde 13/4/2005 tarihli ve 25785 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte düzenlenen etik ilkelere uymakla yükümlüdürler. Ayrıca Yönetmelikte şu ilkelere dikkat etmeleri belirtilmektedir:
- Yetkinlik ve mesleki özen
- Bağımsızlık
- Dürüstlük ve tarafsızlık
- Saygınlık ve güven
- Görevi kabul yükümlülüğü
- Menfaat elde etme yasağı
- Bildirim yükümlülüğü
- Reklam yasağı