Atık yönetimi, çevre ve koruma ve sürdürülebilirlik politikalarının önemli bir parçası haline gelmektedir. Atık yönetimi ile ilgili yasal düzenlemeler, atıkların toplanması, taşınması, geri dönüştürülmesi, yeniden kullanılması ve bertaraf edilmesini içeren süreçlerin kontrolünü ve denetimini kapsamaktadır. Bu düzenlemeler, çevresel zararları en aza indirmek, insan sağlığını korumak ve doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.
Atık yönetiminde uluslararası düzenlemeler arasında;
Basel Sözleşmesi: tehlikeli atıkların sınır ötesi taşınması ve bertaraf edilmesi konusunda çevresel olarak sağduyulu bir yöntem sağlamayı amaçlayan bir sözleşmedir. Hükümlülükleri ise, tehlikeli atıkların taşınması sırasında ortaya çıkabilecek riskleri minimize etmek ve atıkların oluşumunu kaynağından azaltmaktır.
Stockholm Sözleşmesi: Kalıcı organik kirleticilerin üretimini ve kullanımını kontrol altına almak ve çevreye zarar vermelerini önlemek için hazırlanan bir sözleşmedir. Sözleşmenin hükümlülükleri tehlikeli kimyasalların ve atıkların yönetimi konusunda hükümetler arasında iş birliğine teşvik edilir.
Avrupa Birliği Atık Çerçeve Direktifi: Atık yönetimini iyileştirmek ve atık oluşumunu azaltmak için üye devletler arasında uyumu sağlayarak, atık hiyerarşisini tanımlar ve üye yönetimi planlar hazırlanmasını zorunlu kılmaktadır.
Ulusal düzenlemeler:
Çevre Kanunu: çevre kanunu, çevrenin korunmasını sağlamak, kirlenmesini önlemek ve çevre kalitesini yükseltmek adına düzenlenmiştir. Kanunun, atıkların çevreye zarar vermesini önlemek amacıyla gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu kılar.
Atık Yönetim Yönetmenliği: atık yönetimi süreçlerini düzenlemek, atıkların toplanması, taşınması, geri kazanımı ve bertaraf edilmesi ile ilgili esasları belirlemektedir. Atıkların türlerine göre yönetim süreçlerini ayrıntılı olarak düzenler.
Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmenliği: ambalaj atıklarının kaynağından ayrıştırılması, toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertaraf edilmesini sağlamaktadır. Hükümlülük ambalaj atıklarının yönetimi konusunda sorumlulukları ve uyulması gereken standartları belirler.
Atık yönetiminin hukuki yaptırımları ve teşvikleri bulunmaktadır. Cezai yaptırımları olarak atık yönetimini kurallarına uymayan işletmelere ve bireylere para cezaları uygulanabilir. Tehlikeli atıkların yasadışı taşınması veya bertaraf edilmesi gibi ciddi ihlallerde hapis cezasına çarptırılmaktadır. Teşvikleri konusunda geri dönüşüm ve atık azaltma projeleri uygulayan işletmelere vergi indirimleri sağlanabilmektedir ayrıca çevre dostu teknolojilere yatırım yapan işletmelere mali destek ve hibeler verilebilmektedir.
Atık yönetiminin hukuktaki yeri, çevre koruma ve sürdürülebilirlik açısından büyük öneme sahiptir.